2 Warszawska Brygada Pancerna

2 Brygada Pancerna

Proporczyk brygady
Historia
Państwo	Polska
Sformowanie	1943
Rozformowanie	1947
Nazwa wyróżniająca	Warszawska
Tradycje
Rodowód	2 Brygada Czołgów
Organizacja
Rodzaj wojsk	Wojska pancerne
Podległość	2 Korpus Polski 2 DPanc

Podstawowy czołg 2 BPanc – Sherman M4

Stuart – czołg szwadronów rozpoznawczych

Przykładowe oznakowanie pojazdów brygady

Udział Brygady w ramach 2 Korpusu w bitwie o Ankonę

Udział Brygady w składzie 2 KP w bitwie o Bolonię

2 Warszawska Brygada Pancerna (2 BPanc) – wielka jednostka pancerna Polskich Sił Zbrojnych. Brygada w czasie walk na Półwyspie Apenińskim była jednostką podporządkowaną bezpośrednio dowódcy 2 Korpusu Polskiego. Po zakończeniu walk weszła w skład 2 Warszawskiej Dywizji Pancernej.

Rodowód

30 czerwca 1942 roku dowódca Wojsk Polskich na Środkowym Wschodzie wydał rozkaz organizacyjny L. dz. 3083/I/Tjn. w sprawie formowania Brygady Czołgów. 7 sierpnia 1942 roku został wydany pierwszy rozkaz dzienny brygady.

We wrześniu 1942 roku brygada została przesunięta do Iraku. Nowym miejscem postoju była Dżalaula w rejonie Kizil Rabat. Rozkaz dowódcy 6 Dywizji Piechoty gen. M. Tokarzewskiego-Karaszewicza ustalał skład podległej mu 2 Brygady Czołgów. W jej skład weszły 4, 5 i 6 bataliony czołgów. Etat brygady oparto na brytyjskim etacie CEME/76751/SD1a, który obowiązywał od 24.08.1942. Przewidywał on organizację batalionu piechoty zmotoryzowanej. W 2 Brygadzie Czołgów zrezygnowano z utworzenia takiego batalionu głównie z powodu braków kadrowych. Przy brygadzie zorganizowano Centrum Wyszkolenia Broni Pancernej. 20 czerwca brygada została przesunięta do Teza-Khurmatli, w rejon pól naftowych w okolicach Kirkuku. Do nowych zadań brygady należało zabezpieczenie terenu przed sabotażem ze strony Kurdów. Z brygady stopniowo wycofywano szkolne czołgi Mk VI Crusader Mk. VI i włoskie M.13. Stopniowo napływały większe ilości sprzętu. Na przełomie czerwca i lipca bataliony posiadały wszystkie przewidziane etatem czołgi (po 52 sztuki w batalionie). Dysponowano czołgami piechoty Mk III Valentine. Brakowało jedynie 4 czołgów w wersji plot. Wcześniej dysponowano czołgami Mk. VI AA, ale zostały one oddane Brytyjczykom.

Na podstawie rozkazu dziennego z 1 lipca 1943 nr 75 oraz rozkazów dziennych nr 147 z 1 lipca 1943 i nr 148 z dnia 2 lipca 1943 bataliony czołgów 4 i 6 przemianowano odpowiednio na 4 i 6 pułki pancerne, a 5 batalion czołgów na 1 pułk kawalerii pancernej. 21 sierpnia 2 Brygada Pancerna przeszła ponownie do Palestyny w rejon Gazy. We wrześniu 2 Brygada Czołgów zdała do magazynów czołgi Valentine, a zaczęła otrzymywać czołgi średnie Sherman. Na podstawie rozkazu Naczelnego Wodza L.dz. 444/tj./43 z 1 grudnia 1943, potwierdzonego rozkazem Dowódcy Armii Polskiej na Wschodzie L.dz.446/tjn./Org.(SD)/43 nastąpiło ustalenie nazwy 1 pułku kawalerii pancernej na 1 pułk ułanów Krechowieckich. Przygotowując 2 Brygadę Czołgów do wejścia do walki na terenie Włoch, dokonano kolejnej reorganizacji i zmiany nazwy. Na podstawie brytyjskich dokumentów organizacyjno-etatowych WE VI539/4 oraz rozkazu dowództwa 2 KP SztabL.dz.72/Tj./S.S.(SD)/44 ustalono etat dowództwa brygady na 18 oficerów i 149 szeregowych i przeformowano go w dowództwo 2 Brygady Pancernej. Nastąpiły też zmiany kadrowe w dowództwie brygady oraz nowe naliczenia pojazdów i sprzętu.

Organizacja 2 BPanc

• Kwatera Główna 2 Brygady Pancernej (ang. Brigade Headquarters)
• 1 Pułk Ułanów Krechowieckich (ang. 1st Polish Lancer Regiment)
• 4 Pułk Pancerny „Skorpion” (ang. 4th Polish Armoured Regiment)
• 6 Pułk Pancerny „Dzieci Lwowskich” (ang. 6th Polish Armoured Regiment)
• 9 wysunięty szwadron dostawy czołgów – mjr Włodzimierz Samira
• 2 Batalion Komandosów Zmotoryzowanych (ang. 2nd Motor Battalion)
• 9 kompania łączności
• 9 lekka kompania sanitarna
• 9 kompania warsztatowa
• 9 park materiałowy
• 9 pluton saperów
• 9 samodzielny pluton żandarmerii
• 6 Sąd Polowy – kpt. Olgierd Niebieszczański
• 123 poczta polowa

Stan brygady w kampanii włoskiej wynosił: 222 oficerów i 3362 szeregowych. Na wyposażeniu etatowo znajdowało się 160 czołgów średnich, 33 czołgi lekkie i 13 czołgów specjalnych.

Obsada personalna Dowództwa 2 BPanc

Dowódcy brygady

• gen. bryg. Gustaw Paszkiewicz (od 16 X 1942)
• gen bryg. Bronisław Rakowski (od 18 VIII 1943)
• ppłk / płk dypl. kaw. Ziemowit Grabowski (od 1 VI 1945)

Zastępcy dowódcy brygady

• ppłk dypl. Antoni Marian Korczyński (VIII 1942 – VIII 1943)
• gen. bryg. Tadeusz Kossakowski (VIII – XII 1943)
• ppłk / płk kaw. Władysław Bobiński (XII 1943 – XII 1944)
• ppłk dypl. kaw. Jan Monwid-Olechnowicz (od 20 XII 1944)

Szefowie sztabu

• mjr br. panc. Stanisław Gliński (p.o. VIII – X 1942)
• mjr dypl. art. Tadeusz Jan Kolasiński (X 1942 – VIII 1943)
• kpt. / mjr dypl. piech. Stanisław Otton Drzewiecki (VIII 1943 – † 17 VII 1944)
• ppłk dypl. kaw. Ziemowit Grabowski (21 VI 1944 – 1 VI 1945 → dowódca brygady)
• kpt.dypl. Izydor Dowgiałło (1945)

kwatermistrzowie

• ppłk Stefan Kamiński (do VIII 1943)
• mjr / ppłk Zygmunt Chabowski (od VIII 1943)
• kpt. dypl. piech. Anastazy Łukjaniec (1945)
• kpt. Zdzisław Tyliński (do VIII 1945 → I zastępca kwatermistrza 2 DPanc)

Oficerowie dowództwa

• szef łączności – mjr Eugeniusz Kozakiewicz
• szef służby duszpasterstwa katolickiego – st. kpl. ks. Adam Studziński
• szef służby zdrowia – kpt. lek. Ryszard Kaszubski
• szef służby warsztatowej – mjr Henryk Nitecki
• szef służby materiałowej – kpt. August Wołyniec
• komendant Kwatery Głównej – mjr Witold Hankisz (od VIII 1943)

Działania bojowe

Po bitwie o Bolonię - generałowie Władysław Anders (1. z prawej) i Bronisław Rakowski (2. z prawej) na wieży czołgu M4 Sherman; kwiecień 1945

2 Warszawska DPanc w defiladzie pod Loreto - gen. Bronisław Rakowski w czołgu M4 Sherman "Kizil-Ribat" przed trybuną honorową; sierpień 1945

Struktura organizacyjna brygady wskazuje na jej typowy charakter jednostki bezpośredniego wsparcia piechoty i w zasadzie poszczególne pułki były przydzielane do dyspozycji dowódców dywizji piechoty, którzy to z kolei rozdrabniali je szwadronami pomiędzy brygady strzeleckie.

Zanotowano natomiast tylko nieliczne przypadki działania brygady w roli samodzielnego związku taktycznego, wzmacnianego siłami do brygady piechoty, dodatkowym (brytyjskim) pułkiem czołgów, pułkiem kawalerii oraz artylerią i wspieranego przez lotnictwo.

W dniach 16—19 lipca 1944 w bitwie pod Ankoną 2 BPanc. dostała zadanie przeskrzydlenia niemieckiej 278 DP i odcięcia jej odwrotu. Ze względu jednak na trudny teren, pola minowe i kontrataki niemieckie, brygada nie zdołała odciąć dróg odejścia całkowicie. Utrudniła go jednak w znacznym stopniu. Po opanowaniu przez nią miasta Chiaravalle, Niemcy mogli się wycofać jedynie przez wąski, ostrzeliwany korytarz pomiędzy wybrzeżem a miastem.

Dowódcy brygady do wykonania powierzonego mu zadania podporządkowano: bryt. 7 Pułk Huzarów, 15 Pułk Ułanów Poznańskich i 16 Lwowski Batalion Piechoty ze składu 5 KDP, dywizjon 7 Pułku Artylerii Konnej, 1 Samodzielną Kompanię Komandosów. Równocześnie 4 Pułk Pancerny podporządkowano dowódcy 5 KDP.

Po raz drugi 2 BPanc nacierała samodzielnie w dniach 13—20 kwietnia 1945 jako zgrupowanie „Rak” w natarciu na Bolonię. Tym razem nie był to jednak zagon na skrzydło nieprzyjaciela, lecz trudne uderzenie czołowe połączone z forsowaniem paru przeszkód wodnych. Zgrupowanie wykonało wówczas do końca postawione mu zadanie.

Straty w kampanii włoskiej wynosiły: 120 poległych, 631 rannych i 7 zaginionych.

Symbole brygady

Proporczyk

Sztab i Kwatera Główna 2 BPanc: proporczyki kroju kawaleryjskiego zielone z czarnym paskiem przez środek; na berecie srebrny krzyż maltański z białego metalu (haftowany srebrną nitką u oficerów) na zielonym sukiennym rombie.

Pasek na rękawie – biały

Bibliografia

• Witold Biegański: Polskie Siły Zbrojne na Zachodzie. Warszawa: Krajowa Agencja Wydawnicza, 1990. ISBN 83-03-02923-1.
• Witold Biegański: Wojsko Polskie : krótki informator historyczny o Wojsku Polskim w latach II wojny światowej. 5, Regularne jednostki Wojska Polskiego na Zachodzie : formowanie, działania bojowe, organizacja, metryki dywizji i brygad, Warszawa : Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej 1967.
• Stanisław Komornicki: Wojsko Polskie 1939–1945: barwa i broń. Warszawa: Wydawnictwo Interpress, 1984. ISBN 83-223-2055-8.
• Franciszek Skibiński: Wojska pancerne w II wojnie światowej, Warszawa 1982, s. 121
• Zbigniew. Dunin-Wilczyński: Wojsko polskie w Iraku : 1942–1943. Warszawa: Muzeum Niepodległości, 1993. ISBN 83-900727-2-6. Brak numerów stron w książce
• Zbigniew Lalak: Broń pancerna w PSZ 1939–1945. Warsaw: Pegaz-Bis : O.K. Media, 2004. ISBN 83-922002-0-9. Brak numerów stron w książce
• Juliusz S. Tym: Pancerni i ułani generała Andersa. Broń pancerna i kawaleria pancerna Polskich Sił Zbrojnych na Środkowym Wschodzie i we Włoszech 1941-1946. Warszawa: Wydawnictwo Tetragon, 2012. ISBN 978-83-63374-01-3.
• Marian Żebrowski: Zarys historii polskiej broni pancernej 1918-1947". Londyn: Zrzeszenia Kół Oddziałów Broni Pancernej, 1971.